Fin da la navigaziun principala
Entschatta dal navigatur
Chalandamarz
Descripziun
En rumantsch signifitga «chalandamarz» l'emprim di dal mais da mars. Quest di vegn l'enviern stgatschà cun la canera da stgellas ed i vegn festivà il cumenzament damanaivelda la primavaira. Quest usit che vegn preschentà en l’enconuschent cudesch d'uffants «Uorsin» da Selina Chönz e dad Alois Carigiet vegn pratitgà en Engiadina, en la Val Müstair, en la Bregaglia, en il Puschlav, en la Val Mesauc, en il Surses ed en la Val d'Alvra. El sa differenziescha da vitg a vitg. Scolarinas e scolarins en chamischas da pur, cun chapitschas da barlocca e cun costums van la damaun marvegl cun stgellas e cun giaischlas enturn ils bigls, da chasa a chasa, chantond chanzuns da Chalandamarz. Els rimnan vivondas e daners per il past cuminaivel e per il viadi da scola. En tscherts vitgs (sco per exempel a Zuoz u a Samedan) sa participeschan tradiziunalmain mo ils mats al cortegi. A Zuoz exerciteschan els il schluppentar cun la giaischla gia a partir dal 1. da favrer. Duas dumengias avant la festa vegn exercità il cortegi en la «Prova da Chalandamarz». Al Chalandamarz van ils mats sco «pasters» e sco «vatgas» cun stgellas tras il vitg. Las mattas preparan la tschaina ed il bal che ha lieu suenter la tschaina. A Scuol datti ultra dal cortegi la concurrenza da schluppentar cun la giaischla. Il Chalandamarz da Ftan sumeglia plitgunsch in cortegi da tschaiver. Ils mats èn costumads e dattan schlops a las mattas cun vaschias da portg sufladas si. A Puschlav ed en la Val Mesauc vegn ars in pop da naiv sco simbol da l'enviern.
Gallaria d'illustraziuns
Documents da video
Chalandamarz en il Grischun © RTR, 1.3.2001
Chalandamarz a Ftan © RTR, 3.3.2007
Chalandamarz a Guarda © RTR, 1.3.1995
Referenzas e dossier
- Publicaziuns
Albert Bärtsch: Schweizer Feste und Bräuche. Wädenswil, 2009
Werner Catrina: Ein Frühlingsfest im Tiefschnee. In: Feste im Alpenraum. Zürich, 1997
Chalandamarz. In: Dicziunari Rumantsch Grischun. Ed. Società retorumantscha. Chur, 1939-
Gion Gaudenz: Chalandamarz in Engiadin'Ota. In: Das Jahr der Schweiz in Fest und Brauch. Zürich, 1981
Fadrina Hofmann: Der Chalandamarz-Held ist männlich und Peitschenknaller. In: Südostschweiz, 2.3.2010
Riccardo Tognina: Puschlaver Volksbräuche und Dorffeste. In: Terra Grischuna no. 5, 1965
Riccardo Tognina: Volksleben und Volksbräuche im Puschlav. In: Terra Grischuna no. 6, 1979
Cla Schur: Chalandamarz in Ftan, anders als Schellenursli. In: Bündner Woche, 27.2.2013
Coro della Radiotelevisone della Svizzera italiana: Chalandamarz, chaland'avrigl. In: Schweizer Chormusik, Volume 2 (Compact Disc). Zürich (Musikverlag Pan), 1994
Radiotelevisiun Svizra Rumantscha: Chalandamarz. In: Der klingende Jahreskreis (Compact Disc). Ed. Brigitte Bachmann-Geiser. Oberhofen am Thunersee (Zytglogge-Verlag), 2013
- Dossier
- Chalandamarz
descripziun detagliada Ultima modificaziun: 13.07.2018
Dimensiun: 391 kb
Tip: PDF
- Chalandamarz