Chastognas e maruns en la Svizra taliana

En la Svizra taliana èn ils guaudets da chastagners in patrimoni cultural da gronda valur ecologica ed estetica. Ils ultims 20 onns èn perquai vegnids iniziads numerus projects per recuperar ils guaudets da chastagners. En ina gronda part da la Svizra taliana ha la chastogna cultivada giugà durant tschientaners ina rolla essenziala per l'alimentaziun. Ina impurtanza speziala ha gì la conservaziun da quests fritgs: els vegnivan conservads en pitschens edifizis concepids aposta persuenter. Oz vegnan las metodas tradiziunalas da setgentar las chastognas puspè stimadas pli fitg, per il solit per intents didactics e per regurdar la cultura e l'istorgia. L'atun han mintgamai lieu differentas occurrenzas, nua che chastognas e products da chastognas vegnan vendids e mangiads en differentas furmas, tranter auter er las chastognas brassadas, ils maruns. Sin las plazzas da bleras citads sco er a fieras, festas e martgads inscuntran ins savens ils vendamaruns. Ils emprims brassamaruns, dals quals ins sa ch'els vendevan lur chastognas sin plazzas en Svizra ed en auters pajais europeics, derivavan cunzunt da la Val dal Blegn e da la Val Leventina. Intgins dad els dattan vinavant anc oz lur professiun a lur descendents, entant ch‘auters surlaschan lur utensils er a persunas che n'appartegnan betg al circul da lur parents u enconuschents.