Ils Tschäggättä


Sparta:
Artisanat tradiziunal
  • Expressiuns oralas
  • Arts figurativs
  • Praticas socialas
Chantun:

Descripziun

Ils «Tschäggättä» èn figuras da tschaiver tipicas per il Lötschental cun mascras fatgas da lain da schember e vestgidas cun pel-chaura u pel-nursa e cun ina stgella vid la tschinta. Dals 3 da favrer, il di suenter Nossadunna da chandailas, fin mardi tschaiver da mesanotg giran els per las giassas dals vitgs e persequiteschan dunnas ed uffants. Sch'els tschiffan las dunnas ed ils uffants, sfruschan els en lur fatschas cun naiv. Cun il svilup economic e social dal Lötschental a partir dals onns 1950 èn er sa midads ils rituals: En il fratemp n'è la finamira principala dals «Tschäggättä» betg pli sco pli baud da tschertgar la favur dad insatgi ed i n'èn er betg pli mo ils giuvens nubils da la val che dastgan sa vestgir sco «Tschäggättä» e girar per las giassas enturn.

Dapi ch'il turissem d'enviern è daventà il sectur economic il pli impurtant dal Lötschental, passan ils «Tschäggättä» mintgamai ensemen en cortegis tras ils vitgs e sa cumportan bler main selvadi che pli baud. En il fratemp dastgan er umens maridads, dunnas ed uffants purtar las mascras, las pels e las stgellas. Ils «Tschäggättä» èn oz in segn caracteristic dal Lötschental per las medias e per il turissem naziunal ed internaziunal. Questa rolla provochescha dentant la dumonda, quant represchentativs ch'els èn e tras tge criteris che lur autenticitad duai vegnir definida. Talas tensiuns garanteschan dentant er la forza e la cuntinuitad da questa tradiziun viva.

Gallaria d'illustraziuns

  • Tschäggättä a Wiler l'onn 2005 © Hans Kalbermatten/Lötschentaler Museum, Kippel
  • Tschäggättä al cortegi da Wiler l'onn 2009 © Rita Kalbermatten/Lötschentaler Museum, Kippel
  • Tschäggätta a Blatten, 2004 © Lothar Berchtold/Walliser Bote
  • Ina gruppa da Tschäggättä a Kippel, enturn 1930 © Emil Schmid Binz/ Lötschentaler Museum, Kippel
  • Cortegi da notg, Blatten, 2004 © Lothar Berchtold/Walliser Bote
  • Tschäggättä e Maschgi, enturn 1920-1930 © Albert Nyfeler/ Médiathèque Valais, Martigny
  • Dus Tschäggättä enturn 1900 © Friedrich Gottlieb Stebler/Lötschentaler Museum, Kippel
  • Collecziun da mascras en il tschaler da mascras da Heinrich Rieder a Wiler © Hans Kalbermatten/Lötschentaler Museum, Kippel
  • En l'atelier dal sculptur Oskar Ebiner a Ferden, 2004 © Hans Kalbermatten/Lötschentaler Museum, Kippel
  • Reclama da las SBB CFF FFS, 2007 © SBB/Collection Lötschentaler Museum, Kippel
  • Tschäggättä a Wiler l'onn 2005 © Hans Kalbermatten/Lötschentaler Museum, Kippel
  • Tschäggättä al cortegi da Wiler l'onn 2009 © Rita Kalbermatten/Lötschentaler Museum, Kippel
  • Tschäggätta a Blatten, 2004 © Lothar Berchtold/Walliser Bote
  • Ina gruppa da Tschäggättä a Kippel, enturn 1930 © Emil Schmid Binz/ Lötschentaler Museum, Kippel
  • Cortegi da notg, Blatten, 2004 © Lothar Berchtold/Walliser Bote
  • Tschäggättä e Maschgi, enturn 1920-1930 © Albert Nyfeler/ Médiathèque Valais, Martigny
  • Dus Tschäggättä enturn 1900 © Friedrich Gottlieb Stebler/Lötschentaler Museum, Kippel
  • Collecziun da mascras en il tschaler da mascras da Heinrich Rieder a Wiler © Hans Kalbermatten/Lötschentaler Museum, Kippel
  • En l'atelier dal sculptur Oskar Ebiner a Ferden, 2004 © Hans Kalbermatten/Lötschentaler Museum, Kippel
  • Reclama da las SBB CFF FFS, 2007 © SBB/Collection Lötschentaler Museum, Kippel

Referenzas e dossier

Publicaziuns
  • Werner Bellwald: Zur Konstruktion von Heimat. Die Entdeckung lokaler «Volkskultur» und ihr Aufstieg in die nationale Symbolkultur. Die Beispiele Hérens und Lötschen (Ethnologische Reihe 5). Sitten, 1997.

  • Maurice Chappaz: Lötschental secret. Les photographies historiques d’Albert Nyfeler. Lausanne, 1975

  • Suzanne Chappaz Wirthner: Les masques du Lötschental. Présentation et discussion des sources relatives aux masques du Lötschental. In : Annales valaisannes vol. 49, Sion, 1974, p. 3-95

  • Suzanne Chappaz Wirthner, Grégoire Mayor: Les Tschäggättä en scène. Débats sur l’esthétique du masque parmi les sculpteurs du Lötschental. ethnographiques.org vol. 18, 2009

  • Karl Meuli : Schweizer Masken. Zürich, 1943

  • Marcus Seeberger: Menschen und Masken im Lötschental. Brig, 1974

Dossier
  • Tschäggättä

    Ausführliche Beschreibung Ultima modificaziun: 31.05.2018
    Dimensiun: 248 kb
    Tip: PDF